از آغاز درگیری بین ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع، ارتش سودان به طرف‌ها و سازمان‌های بین‌المللی مختلف پیام‌ها و نامه‌های متعددی ارسال کرد. نخستین نامه به آنتونیو گوترش،‌ دبیرکل سازمان ملل متحد، فرستاده شد. در این نامه، ارتش سودان با این ادعا که ولکر پرتس، نماینده ویژه این سازمان در امور سودان، بی‌طرف نیست، از دبیرکل سازمان ملل متحد خواست نماینده دیگری را جایگزین ولکر کند.

نامه دوم به رئیس سازمان بین‌دولتی توسعه شرق آفریقا موسوم به «ایگاد» فرستاده شد. ارتش سودان در این نامه تصمیم سازمان ایگاد برای معرفی ویلیام روتو، رئیس‌جمهوری کنیا، به عنوان رئیس ابتکارعمل جدید این سازمان برای پایان دادن به جنگ در سودان را رد کرد و مدعی شد که رئیس‌جمهوری کنیا بی‌طرف نیست. این در حالی است که از زمان کودتای ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، عضویت سودان در اتحادیه آفریقا به حالت تعلیق درآمده است.

تشکیل کمیته چهارجانبه

پس از برگزاری چهاردهمین اجلاس سران سازمان ایگاد در هفته گذشته که ریاست آن را مالک عقار، معاون شورای حاکمیت سودان، بر عهده داشت و برای تشکیل «کمیته چهارجانبه» متشکل از کشورهای جیبوتی، کنیا، اتیوپی به رهبری کنیا تصمیم گرفته شد، سازمان ایگاد نقشه راهی برای حل‌وفصل مناقشه سودان به تصویب رساند. هدف از ایجاد این کمیته هموار کردن مسیر گفت‌وگوهای مستقیم بین دو رقیب متخاصم یعنی ژنرال عبدالفتاح البرهان، فرمانده کل ارتش سودان، و ژنرال محمد حمدان دقلو، فرمانده نیروهای واکنش سریع، است.

بر اساس این نقشه راه، دو طرف متخاصم باید گفت‌وگوهای مستقیم را ظرف ۱۰ روز آغاز کنند و تا سه هفته، یه یک راه‌حل‌ سیاسی دست یابند که به درگیری در سودان پایان دهد.

در همین حال، مالک عقار، جانشین تازه منصوب‌شده به جای محمد حمدان دقلو، گفت: سازمان ایگاد در اجلاس جیبوتی برای حل بحران سودان در عرض دو هفته ابتکاری شامل دیدار مستقیم فرمانده کل ارتش و فرمانده نیروهای واکنش سریع را پیشنهاد کرد. او ضمن استقبال از این ابتکارعمل، خاطرنشان کرد که در دیدار دو رقیب، با موضوع آتش‌بس بر اساس این واقعیت که مذاکره با «شورشیان» به نفع سودان و پایان دادن به بحران است، برخورد خواهد شد. او افزود: آنچه در سودان اتفاق می‌افتد یک شورش است نه یک جنگ داخلی و دولت به دنبال مقابله با آن است.

رئیس‌جمهوری کنیا

ویلیام روتو، رئیس‌جمهوری کنیا، پس از انتصابش به عنوان رئیس کمیته چهارجانبه، تعهد سازمان ایگاد را برای برگزاری نشستی بین دو طرف درگیر در سودان اعلام کرد و افزود پس از دیدار رهبران دو طرف، گفت‌وگوهای ملی که سه هفته ادامه خواهد داشت، با حضور تشکل‌های مدنی آغاز خواهد شد تا درباره مسائل باقی‌مانده که مسیر دستیابی به راه‌حل نهایی را هموار می‌کنند، بحث و بررسی شوند.

از سوی دیگر، البرهان، فرمانده ارتش سودان، به عنوان رئیس شورای حاکمیت از ابتکار سازمان ایگاد استقبال کرد اما به اسماعیل عمر گیله، رئیس‌جمهوری جیبوتی که ریاست فعلی سازمان ایگاد را بر عهده دارد، گفت که رئیس‌جمهوری کنیا را به عنوان رئیس کمیته چهارجانبه نمی‌پذیرد. او بر خلاف معاونش مالک عقار که از ابتکارعمل سازمان ایگاد به طور کل استقبال کرد، کنیا را متهم کرد که «بی‌طرف نیست و رهبران شورشیان وابسته به نیروهای واکنش سریع را پناه می‌دهد». این امر، وزارت خارجه سودان را دچار سردرگمی کرد و باعث شد برای بیان موضع رهبری ارتش، بیانیه رسمی خود را در چند مورد اصلاح و بازنگری کند.

عبدالفتاح البرهان نامه‌ای هم به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، فرستاد و در آن خواستار معرفی جایگزینی برای ولکر پرتس، فرستاده سازمان ملل به سودان، شد. او ولکر پرتس را به «بی‌طرف نبودن، ارائه اطلاعات گمراه‌کننده و نادرست و جعل امضا» متهم کرد. اما سازمان ملل این درخواست را نپذیرفت و دبیرکل سازمان ملل متحد تاکید کرد که به ولکر اعتماد کامل دارد. سپس وزارت خارجه سودان در نامه‌ای به سازمان ملل متحد، ولکر را «عنصر نامطلوب» معرفی کرد. اما این درخواست نیز رد شد و سازمان ملل اعلام کرد که دیپلمات‌هایش را نمی‌توان نامطلوب تلقی کرد. در نتیجه، ولکر به عنوان رئیس دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در سودان باقی ماند و فعالیت‌های این نمایندگی را از اتیوپی مدیریت می‌کند.

اتحادیه آفریقا

باید یادآوری کنیم که از زمان کودتای نظامی علیه دولت غیرنظامی به ریاست عبدالله حمدوک و به قدرت رسیدن ارتش در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، اتحادیه آفریقا با استناد به مقررات اتحادیه که هرگونه کودتای نظامی در آفریقا را رد می‌کند، عضویت سودان در اتحادیه آفریقا را به حالت تعلیق در آورد.

تحلیلگران بر این باورند که سودان علاوه بر نبرد دیپلماتیک علنی با سازمان ملل و اتحادیه آفریقا، به‌تازگی با سازمان ایگاد نیز وارد کشمکش شده است. آن‌ها این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا رهبران ارتش سودان در حالی‌ که با نیروهای واکنش سریع می‌جنگند، می‌توانند تنش‌های دیپلماتیک یادشده را نیز مدیریت کنند؟ به همین دلیل، برخی بر این باورند که سودان ممکن است همدلی جهان را از دست بدهد و همان‌گونه که در دوره ریاست‌جمهوری عمرالبشیر با تحریم‌ها و مجازات شدیدی که آسیب بسیاری به سودان وارد کرد، مواجه بود، بار دیگر در تنگنای «انزوا، تحریم و مجازات» قرار گیرد.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط